Τι είναι η άρνηση;

‘Ποτέ μην υποτιμάς την δύναμη της άρνησης’, λέει ο πρωταγωνιστής της ταινίας American Beauty: Στο δωμάτιο του έχει ένα πανάκριβο ηχοσύστημα το οποίο ο πατέρας του πιστεύει ότι ο γιός του αγόρασε με τα χρήματα που βγάζει από τη δουλειά του ως σεβιτότορος. Στην πραγματικότητα το ηχοσύστημα το αγόρασε με τα χρήματα που βγάζει από τη διακίνηση ναρκωτικών.

Η άρνηση είναι, συμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, μία από τις πρωτογενείς αμυντικές διεργασίες, και η βάση για οποιαδήποτε άλλη μορφή άμυνας χρησιμοποιούμε οι άνθρωποι προκειμένου να αντέξουμε δύσκολα συναισθήματα και εμπειρίες. όταν κάτι είναι τρομερά οδυνηρό, είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να πιστέψουμε ότι δεν συμβαινει, παρά να το αντιμετωπίσουμε ως αληθινό. Υπάρχουν ορισμένες φορές οπου η άρνηση λειτουργεί προστατευτικά για εμάς, αλλα πολλές φορές έχει καταστροφικά αποτελέσματα.

Πάρτε για παράδειγμα έναν άνθρωπο, του οποίου το χέρι έχει παραλύσει και ο γιατρός του λέει ότι πρέπει να κανει εισαγωγή στο νοσοκομείο γιατί έχει υποστεί εγκεφαλικό και βρίσκεται σε κίνδυνο για ένα ακόμα, κι εκείνος επιμένει ότι το χέρι του έχει απλά ‘πιαστεί’ από τη γυμναστική που έκανε εχθές και φεύγει από το νοσοκομείο. Σκεφτείτε επίσης πεποιθήσεις όπως ‘δεν υπάρχει κορονοϊός’ ή ‘δεν υπάρχει κλιματική αλλαγή’. Ο τρόμος που αισθάνεται κάποιος απέναντι σε έναν ιό που μπορεί να τον οδηγήσει στον θάνατο, ή απέναντι σε έναν πλανήτη που μπορεί να τον οδηγήσει στον αφανισμό, οδηγεί το άτομο να επιλέξει, με ασυνείδητο τρόπο φυσικά, να αρνείται ότι τέτοιοι κίνδυνοι υφίστανται, και ότι όλα είναι υπό έλεγχο.